مقالات روانشناسی
اختلال شخصیت اسکیزوئید یا گوشه گیر
اختلال شخصیت اسکیزوئید یا گوشه‌گیر
Schizoid personality disorder
تشخيص اختلال شخصيت اسكيزوئيد (Schizoid personality disorder) در بيمارانى مطرح مى شود كه الگوى هميشگى زندگيشان انزواى اجتماعى بوده است . آنچه در آنها بسيار مشهود است ، اين است كه از تعاملهاى انسانى ناراحت مى شوند . درونگرايند و حالت عاطفيشان كند و محدود است . افراد مبتلا به اختلال شخصيت اسكيزوئيد را ديگران ، آدمهايى نامتعارف ، منزوى و تكرو مى دانند
اختلال شخصیت اسکیزوئید، یک بیماری مزمن و فراگیر محسوب میشود که در آن فرد از شرکت و همراهی در فعالیت‌های اجتماعی اجتناب کرده، و از تعامل با دیگران دوری میکند. همچنین در بیان و نشان دادن احساسات خود توانایی کم دارد. به همین علت هم، افراد مبتلا به این اختلال شخصیت نسبت به اتفاقات اطراف خود، افرادی بی‌تفاوت به نظر می‌آیند. این افراد، به عنوان افرادی تنها و منزوی و گوشه گیر شناخته میشوند که در ایجاد روابط نزدیک و صمیمی با سایرین ناتوان هستند. و تمایل به دوری از موقعیت‌های اجتماعی دارند و از هر گونه تعامل با دیگران گریزان هستند.
از ویژگی های بارز شخص دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید (SPD)آنها در ارتباط با دیگران به ندرت احساساتشان را بروز می دهند. صحبت های این اشخاص معمولا گنگ و نامفهوم همراه با لحنی یکنواخت و خسته کننده است و در تعاملاتشان با دیگران حالت بی ثباتی دارند. این اشخاص بسیار گوشه نشین بوده و زمانی که در انزوا هستند احساس راحتی و آرامش بیشتری دارند. این خصوصیات حتی در انتخاب شغل و هم در انتخاب فعالیت های تفریحی و سرگرم کننده شان دیده می شود. به همین دلیل افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید هرگز قادر نیستند دوست صمیمی و نزدیک برای خودشان بیابند.
خصايص بالينى اختلال شخصيت اسكيزوئيد :
افراد مبتلا به اختلال شخصيت اسكيزوئيد اشخاصى سرد و نجوش به نظر مى رسند كه خويشتن دار و گوشه گير هستند و هيچ توجهى به اتفاقات روزمره و علايق ساير افراد نشان نمى دهند . آنها ظاهرى آرام ، منزوى و غير معاشرتى دارند . سرشان در لاك خودشان است و به هيچ وجه نياز يا اشتياقى به داشتن پيوندهاى عاطفى با ديگران نشان نمى دهند . آنها از همه ديرتر به تغييرات مد در جامعه تن مى دهند .تاريخچه ى زندگى اين افراد نشان مى دهد كه به امور انفرادى علاقه دارند و در مشاغل يكنفره و غير رقابت طلبانه اى كه براى ديگران غيرقابل تحمل است ، با موفقيت به كار مى پردازند . زندگى جنسى آنها ممكن است منحصراً در خيال طى شود و ايجاد روابط جنسى پخته را هر بار به وقتى ديگر موكول كنند . مردانى كه به اين اختلال مبتلايند ، ممكن است هيچوقت ازدواج نكنند ، چون نمى توانند با كسى صميمى شوند .
اما زنهاى مبتلا به اختلال شخصيت اسكيزوئيد ممكن است منفعلانه به ازدواج با مردان پرخاشگر كه خواهان چنين زنهايى هستند ، تن دهند . افراد مبتلا به اين اختلال شخصيت معمولاً هيچ وقت نمى توانند خشم خود را مستقيماً ابراز كنند . اما مى توانند در امور فارغ از روابط انسانى ، مثل رياضيات و نجوم ، سرمايه عاطفى قابل توجهى صرف كنند . همچنين ممكن است دلبستگى بسيارى به حيوانات پيدا كنند .اينها اغلب مجذوب مدهاى غذايى و بهداشتى ( مثل گياهخوارى و خامخوارى ) نهضتهاى فلسفى و طرحهاى مربوط به بهبود وضعيت اجتماعى مى شوند ؛ خاصه طرحهايى كه به هيچ وجه مستلزم دخالت و نقش فعال خود فرد نيست . گرچه افراد مبتلا به اختلال شخصيت اسكيزوئيد به نظر مى رسد كه در لاك خود فرو رفته اند و روزها به افراط غرق در رويا مى شوند ، اما قابليت شناخت واقعيت را به هيچ وجه از دست نداده اند . از آنجا كه اعمال پرخاشگرانه جاى چندانى در مجموعه ى واكنشهاى معمول آنها ندارد ، اگر با تهديد يا خطرى ( خواه واقعى و خواه تصورى ) رو به رو شوند ، اكثر اوقات يا غرق در خيالات همه توانى مى شوند ، يا به تسليم و رضا تن مى دهند . اينگونه افراد اغلب سرد و تودار به نظر مى رسند ، اما گاه انديشه هايى به راستى خلاق و ابتكارى به ذهنشان خطور مى كنند كه مى توانند آنها را بپرورانند و در اختيار ديگران بگذارند .
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید :
اگر به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا هستید ، به احتمال زیاد شما:
• تنها بودن و انجام فعالیت های تنهایی را انتخاب می کنید.
• روابط نزدیکی با دیگران ندارید و از معاشرت با دیگران لذت نمی برید.
• دوستان نزدیک محدود و عموماً از خانواده درجه یک دارید.
• تمایلات و علاقه جنسی در شما کم دیده می شود.
• دائما این احساس را دارید که نمی توانید از چیزی لذت ببرید.
• در ابراز احساسات و واکنش مناسب به موقعیت های مختلف مشکل دارید.
• ممکن است از نظر دیگران بی تفاوت یا از نظر عاطفی سرد به نظر برسید. (سردی هیجانی و بی تفاوتی عاطفی)
• به نظر می رسد فاقد انگیزه و اهداف باشید.
• در برابر تمجید یا اظهارات انتقادی دیگران واکنش نشان نمی دهید.
• احساس بی‌تفاوتی نسبت به تعریف، نقد و عدم مقبولیت از نظر دیگران دارید.
• جدایی و تمایل به دوری از دیگران و عدم تمایل به ایجاد روابط عاطفی و نزدیک با دیگران دارید
• بی‌تفاوتی نسبت به هنجارها و انتظارات اجتماعی دارید.
• عدم تمایل به شرکت در تفریحات گروهی و فعالیت های بسیار کمی باعث خوشحالی شما می شود.
• ترجیح همیشگی فعالیت های انفرادی وعدم احساس لذت از روابط اجتماعی و خانوادگی دارید.
• عدم وجود انگیزه مناسب برای انجام فعالیت‌های گوناگون دارید.
• در شغل و کار: در روابط کاری با آدمها صمیمی نمی شوند و انگار وصله ناجور جمع هستند دوست پیدا نمی کنند.
• در مسائل عاطفی فکر میکنند تنها هستند، حرف نمیزنند و اکثراً غمگین هستند و برون ریزی احساسی کمی دارند.
• آنها در روابط با حیوانات بسیار خوب هستند و احساسات شان را به حیوانات میدهند.
• در ارتباطات عاطفی عاشق میشوند ولی ازدواج نمیکنند.و صمیمیت برای آنها اضطراب‌آور است .
• در دنیای آنها حس کردن و عاشق شدن و برون ریزی احساسی ممنوع است
• کناره گیری از روابط ، بلوکه کردن هیجانات ، بی میلی به خانواده دارند.
به ندرت وارد روابط عاطفی و نزدیک شده و اغلب ازدواج نمیکنند.
سبک های شخصیتی همواره بر روی یک طیف و پیوستار میباشد که چنانچه از 0 تا 50 درصد باشد ، سبک شخصیتی محسوب میشوند ولی اگر بین 50 تا 100 درصد باشد وارد اختلال شده و اختلال شخصیتی به حساب می آید.
ویژگی های اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
* نه تمایلی به روابط نزدیک دارد و نه از روابط نزدیک نظیر عضو یک خانواده بودن لذت میبرد.
*دوست یا همراز نزدیک ندارد (یا فقط یکی) بجز اقوام درجه اول ندارد.
*تقریباً همه فعالیت های تک نفره را انتخاب میکند.
*هیچگاه یا به ندرت تجربه هیجانی قوی نظیر خشم و شادی شدید در آن دیده نمی شود.
* با داشتن هر گونه تجربه جنسی یا تمایل جنسی با فرد دیگر بصورت غیر مستقیم مبارزه می کند.
*نسبت به تحسین و انتقاد دیگران بی تفاوت است .
*عواطف محدود شده ای نشان می دهد .مثلاً کناره گیر و سرد میباشد
*به ندرت به ژست های حالت چهره های دیگران نظیر لبخند یا سر تکان دادن جواب می دهد.
ویژگی های سبک شخصیت اسکیزوئید کدام است ؟
*نیاز به معاشرت نشان نمی دهد یا بسیار کم نشان می دهد بیشتر از همه وقتی راحت است که تنها باشد.
*تمایل به تودار بودن دارد و آرزومند تعامل با دیگران به منظور لذت بردن از تجربه ها یا مثل آنها زندگی کردن نیست.
*خلق ثابت بدون شور و شوق ، آرام ، خوددار بوده و به ندرت احساساتی می شود.
*هیجان جنسی کمی نشان میدهد و در حالیکه می‌تواند از تجربه جنسی لذت ببرد از نبودن آن رنج نمی برد.
*تمایل دارد که تحت تأثیر تحسین و انتقاد قرار نگیرد و می تواند با اطمینان با رفتار خود کنار بیاید.
سبک رفتاری :
الگوی رفتاری را می‌توان به صورت خموده ، بی توجه و گاهی نامتعارف و عجیب توصیف کرد. گفتار آنها آهسته و یکنواخت و عموماً هم در رفتار و هم در گفتار خود فاقد خودانگیختگی هستند.
سبک دلبستگی :
افراد دارای سبک دلبستگی طرد کننده با داشتن دیدگاهی نسبت به خود که ارزشمند است و مثبت و ارزیابی پایین و منفی از دیگران که نوعا نشان دهنده بی اعتمادی است ، مشخص میشوند. به این خاطر که تصور میکنند از نظر هیجانی خودکفا هستند در حالی که دیگران از لحاظ هیجانی پاسخ ده نیستند، نیاز به دوستی و تماس با دیگران را رد می کنند. این سبک دلبستگی طرد کننده در افراد دارای اختلال شخصیتی اسکیزوئید کاملاً رایج است.
سبک میان فردی :
به نظر می‌رسد که از لحاظ ارتباط میان فردی آنها تمایل دارند که از نظر اجتماعی کناره گیر و تنها باشند. این افراد ترجیح میدهند که به فعالیت های تک نفری بپردازند. آنها تودار ،خلوت گرا و انزوادوست هستند و به ندرت به احساسات و اعمال دیگران پاسخ می دهند . آنها تمایل دارند که در اجتماعی محو شده و به چشم دیگران به عنوان بی عاطفه جلوه کنند.آنها خود را درگیر فعالیت های تیمی یا گروهی نمی کنند. خلاصه اینکه در موقعیت های اجتماعی به درد نخور و ناجور هستند.
سبک شناختی:
سبک ادراک ، تفکر و پردازش اطلاعات این افراد را می توان از نظر شناختی حواس پرت دانست . یعنی تفکر و مبادله پیام در آنها می‌تواند به خاطر حواس پرت کنندگی درونی یا بیرونی به آسانی از مسیر خارج شود. این نکته در مصاحبه های بالینی وقتی که این افراد در سازماندهی تفکر و خود مشکل دارند ، گیج هستند، یا وارد مطالب بی ربط مثل نوع کفشی که شخص ترجیح میدهد می شوند مشخص می گردد. به نظر می‌رسد که آنها توانایی کمی برای درون نگری یا توانایی بیان جنبه های مهم روابط میان فردی دارند هدف های آنها مهم است و نامصمم به نظر می رسند.
سبک عاطفی :
سبک هیجانی یا عاطفی آنها به صورت فقدان شوخ طبعی ، سرد، کناره جو و بدون هیجان مشخص میشود . به نظر می رسد آنها نسبت به تحسین یا انتقاد دیگران بی تفاوت هستند و فاقد خود انگیختگی هستند. جای تعجب نیست که حسن تفاهم و توانایی آنها در هم حسی با دیگران ضعیف است .خلاصه اینکه آنها دارای گستره ای از پاسخ های عاطفی مقید و محدود شده هستند.
اسکیزوئیدها در معرض چه آسیب‌هایی هستند؟
همان‌طور که گفته شد فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید هیچ تمایلی به برقراری روابط ندارد. همواره به دنبال علائق و فعالیت‌های انفرادی بوده و توانایی تعامل در کارهای گروهی و تیمی را ندارد. بنابراین بسیاری از استعدادهای این افراد به دلیل عدم مهارت‌های اجتماعی مناسب شکوفا نمی‌شود و یا ممکن است به دلیل فقدان مهارت‌های اجتماعی مناسب جایگاه شغلی خود را از دست بدهند. این افراد معمولا امکان رشد و پیشرفت کمی دارند. این خطر وجود دارد که با افزایش سن و ورود به سالمندی کاملا تنها و منزوی شوند چرا که تمایلی به برقراری و حفظ روابط اجتماعی ندارند.
میزان شیوع اختلال شخصیت اسکیزوئید:
میزان شیوع اختلال شخصیت اسکیزوئید در جمعیت عمومی 5/7 درصد است. نسبت جنسی این اختلال نامعلوم است؛ اما در برخی از مطالعات، نسبت مرد به زن را در این اختلال دو به یک گزارش کرده‌اند.
مطالب مهم درباره افراد اسکیزوئید که شما باید بدانید:
