مقالات روانشناسی
آیا قدرت نه گفتن دارید؟
هروقت در شرایطی مشابه شرایط زیر بودید، فقط کافیست دهان باز کنید و بگوید نه !
• وقتی دوست‌تان از شما درخواست می کنند بروید گردش اما شما کار مهمی برای انجام دارید…
• وقتی یکی از اقوام‌تان از شما پول قرض میخواهد اما شما نمیتوانید به او اعتماد کنید…
• وقتی یک نفر میخواهد به خاطر موقعیت اجتماعی یا مالی با شما دوست شود…
• وقتی غریبه‌ای از شما درخواست کمک میکند، اما در شرایطی نیستید که کمک کنید…
اما چرا نمیتوانیم آنقدر راحت نه بگوییم؟
اکثر مردمی که میبیند،به خاطر عدم داشتنِ قدرت نه گفتن زجر میکشند. اما شما اگر استفاده صحیح قدرت نه گفتن بلد باشید، نه تنها از بسیاری از موقعیت های مشکل‌ساز دور خواهید ماند بلکه تبدیل به یک مذاکره کننده حرفه‌ای برای مطالبه خواسته‌هایتان خواهید شد ! اگر کارآفرین باشید، حتما یادتان می‌آید که اوایل شروع کارتان، به هر آشنا و غریبه و هر پیشنهاد «بله» میگفتید؛ این کار ممکن است به ظاهر، برای شما عایدی داشت، اما رفته رفته بعد از مدت کوتاهی برایتان دردسرساز میشد و باید به توقعاتی خارج از قابلیت‌هایتان پاسخ میدادید. مثلا یک عالمه پیشنهاد همکاری دریافت میکنید که اصلا لازم ندارید. حتی بعضی از پیشنهادات به ضرر شما تمام میشوند؛ و یا بعضی از مشتری‌ها ، مناسب کسب و کار شما نیستند و فقط درحال تلف کردن انرژی شما هستند. اما چون فقط «قدرت نه گفتن» را نداشتید، مجبورید آنها را تحمل کنید !
چرا قدرت نه گفتن سخت بدست می‌آید؟
دلیل آن خیلی ساده‌تر از چیزیست که فکر میکنید. یک انسان سالم، دوست دارد مورد قبول و تایید دیگران قرار بگیرد. برای همین استفاده از قدرت نه گفتن میتونه مانع از این کار بشه؛ حتی زمانی سخت تر میشه که شما به شدت به دیگران نیازمندید وباید رضایت دیگران را جلب کنید.اگر از به جای استفاده از قدرت نه گفتن، خیلی راحت بگویید «بله»، «چشم،» «باشه»… نه تنها مورد قبول و تایید دیگران قرار نمی‌گیرید، بلکه بار اضافی مسئولیت بر دوش شما قرار میگیرد.
چطور قدرت نه گفتن را بدست آورید؟
شما اگر بلد باشید قاطع و صریح نه بگویید، اتفاقات زیر برایتان رخ میدهد :
• احترام بیشتری جذب میکنید چون دیگران میبینند برای خودتان و زمان‌تان ارزش قائلید
• حس امنیت و کنترل بیشتر بر روی زندگی خودتان خواهید داشت
• از دیگران توقع بی‌جا ندارید، چون هیچ کاری به زود قبلا برایشان انجام ندادید
• هیچ مسئولیت اضافی بر دوش ندارید
• آسان‌تر از چیزی که فکر میکنید با دیگران ارتباط برقرار میکنید
• اعتماد به نفس تان بالاتر میروید و حس امنیت خاطر بیشتری خواهید داشت
• و …قبول کنید که نمیتوانید هر کاری را انجام دهید
شاید بله گفتن‌تان به دیگران باعث شده است تا هیچ وقتی برای خودتان نداشته باشید.
آیا نمیتوانید به درخواست دوست‌تان که برای اسباب‌کشی از شما کمک میخواهد، نه بگویید؟ آیا نمیتوانید به درخواست مدیرتان که کاری خارج از حدود وظایف‌تان را از شما میخواهد، نه بگویید؟ می‌توانید با یک نه گفتن ساده خود را از این شرایط خلاص کنید. اگر جواب مثبت به درخواست دیگران وقتی برای خودتان باقی نگذاشته، تصمیم بگیرید از این به بعد به هر درخواست غیرمعقولی جواب نه بدهید.
از فکر خودخواه شدن نترسید.
شاید پیش خودتان فکر کنید که با نه گفتن به دیگران به فردی خودخواه تبدیل می‌شوید. فرد خودخواه همیشه به دیگران جواب منفی میدهد و فقط به خودش فکر میکند. به خودتان بگویید که خودخواه نیستید. اگر درخواست غیرمنطقی کسی را رد کردید و او شما را خودخواه خواند، بهتر است رابطه‌تان را با آن فرد کاهش دهید. با نگاهی به گذشته و تمام جواب‌های مثبتی که به دیگران داده‌اید، می‌توانید بفهمید که خودخواه نیستید.
بپذیرید که نمیتوانید همه را در زندگی راضی و خوشحال نگه دارید
شما نمیتوانید همه‌ی کسانی را که در زندگی‌تان هستند، راضی و خشنود نگه دارید و باید خط قرمزی برای دیگران قائل شوید. شاید فکر کنید که با نه گفتن و ناامید کردن دیگران، احترام آنها را از دست می‌دهید، ولی این‌گونه نیست. اگر کسی گمان کند شما به همه‌ی خواسته‌هایش جواب مثبت می‌دهید، شاید بخواهد با خواسته‌های غیرمنطقی از شما سوءاستفاده کند. به افرادی که واقعا برایتان مهم‌اند، اهمیت ویژه‌ای بدهید و تلاش کنید آنها را خوشحال نگه دارید.
به جنبه‌های مثبت «نه گفتن» توجه کنید .
مجبور نیستید که به «نه» به عنوان یک چیز بد نگاه کنید. هر گاه به درخواستی نه بگویید، می‌توانید به کارهای دیگری بله بگویید که مزایای زیادی برایتان دارد. با این روش پس از پاسخ منفی، کمتر احساس گناه میکنید. به عنوان مثال ببینید که با نه گفتن چه چیزهایی به دست می‌آورید:
*به جای انجام کاری که به آن علاقه‌ای ندارید، می‌توانید وقت بیشتری را با دوستان و خانواده‌تان بگذرانید و از آن لذت ببرید.
*با این کار به خودتان، تفریحات‌تان و کارهایی که دوست دارید، بله گفته‌اید.
*به زندگی آرام و چیزهای مهم اطراف‌تان بله گفته‌اید، نه کسانی که کم‌اهمیت‌ترند.
*می‌توانید به کارهای منطقی و متناسب با خودتان بله می‌گویید و مجبور نخواهید شد که به خاطر عدم توانایی‌تان در نه گفتن، بیش از اندازه کار کنید یا کارهایی انجام دهید که به شما ارتباطی ندارد.
دلیل ناراحتی‌تان از نه گفتن را کشف کنید.
چرا با جواب منفی به دیگران احساس ناراحتی میکنید؟ آیا می‌ترسید که طرف مقابل دیگر با شما حرف نزند؟ آیا فکر میکنید که با دادن پاسخ منفی، فردی خودخواه به نظر می‌آیید؟ وقتی بفهمید دقیقا چه چیزی باعث ناراحی‌تان می‌شود، می‌توانید منطقی‌تر به شرایط نگاه کنید. اگر می‌ترسید با نه گفتن به یک فرد، توجه‌اش را از دست بدهید، وقت آن است که در رابطه‌تان با آن فرد تجدید نظر کنید.
روش‌های مختلف بله گرفتن را بشناسید.
گاهی اوقات دیگران با روش‌های مختلفی شما را فریب می‌دهند تا به درخواست‌شان جواب مثبت بدهید. وقتی که این روش‌ها را بشناسید، راحت‌تر می‌توانید به خواسته‌های غیرمنطقی دیگران نه بگویید. برخی از روش‌هایی که باعث میشوند برخلاف میل‌تان جواب مثبت بدهید، عبارتند از:
قلدری کردن: گاهی دیگران تلاش می‌کنند تا با قلدری، بدجنسی یا بی‌ادبی از شما جواب مثبت بگیرند. باید در این مواقع با خونسردی و بی‌توجهی به لحن بی‌ادبانه‌ی آنها پاسخ منفی بدهید.
ناله کردن: فرد با ناله و شکایت و حتی بدون درخواست به گونه‌ای رفتار میکند تا شما داوطلبانه به او کمک کنید. در این مواقع بهتر است موضوع صحبت را عوض کنید. مدتی با آن فرد ارتباط نداشته باشید یا به او بگویید از اینکه در این وضعیت قرار گرفته است، ناراحتید.
ایجاد عذاب وجدان: برخی تلاش می‌کنند تا با گفتن چیزهایی مانند اینکه هیچ وقت کمک نمی‌کنید یا در تنگنا پشتش را خالی میکنید در شما عذاب وجدان ایجاد کنند. در این مواقع با آرامش، دفعات قبلی که به او کمک کرده‌اید را یادآوری کنید و بگویید این بار قضیه فرق میکند و نمی‌توانم به شما کمک کنم.
تعریف و تمجید: ممکن است فردی با تعریف کردن از شما و گفتن اینکه «چقدر شما در انجام فلان کار فوق‌العاده هستید» یا «چه فرد باهوشی هستید»، از شما چیزی درخواست کند. در این مواقع از تعریف و تمجید طرف مقابل شرمنده یا جوگیر نشوید و جواب مثبت ندهید.
با آرامش صحبت کنید.
تلاش کنید تا صدایتان شبیه زمانی باشد که از پشت تلفن صحبت میکنید. باآرامش، محکم و واضح حرف بزنید. اگر در صدایتان احساسات، ناراحتی یا تردید باشد، طرف مقابل از این ضعف‌تان استفاده میکند و می‌کوشد تا شما را استثمار کند. اگر آرامش در صدایتان مشخص باشد، طرف مقابل می‌فهمد که شما فرد معقولی هستید و امکان دارد گاهی هم نه بگویید. اگر صدایتان را بالا نبرید یا صدایتان ناراحت به نظر نیاید، احتمال بیشتری دارد که طرف مقابل توضیحات‌تان را بپذیرد.
برای افزایش قدرت نه گفتن زبان بدن را جدی بگیرید.
قدرت نه گفتن - هنگام نه گفتن زبان بدن قاطعی داشته باشید.سرتان را بالا بگیرید و بازوان خود را در کنار بدن‌تان قرار دهید و با حالات دست‌تان بر روی گفته‌های خود تأکید کنید. هنگام نه گفتن در چشم‌های طرف مقابل نگاه کنید. با دستان‌تان یا چیزی بازی نکنید و در مورد تصمیم‌تان دودل به نباشید. دستان خود را جلوی سینه‌تان جمع نکنید یا طوری برخورد نکنید که انگار از تصمیم‌تان ناراحت هستید و می‌توان نظرتان را تغییر داد.
بیش از اندازه عذرخواهی نکنید .
اگر از اینکه نمیتوانید جواب مثبت بدهید، واقعا ناراحت و متأسف هستید، فقط یک «متأسفم» ساده بگویید. با عذرخواهی بیش از اندازه، عدم قاطعیت و ضعف شما آشکار می‌شود. در این حالت طرف مقابل تصور میکند با اصرار بیشتر می‌تواند شما را متقاعد کند و شما نیز با امتناع از انجام درخواست احساس بدتری خواهید داشت. اگر بیش از اندازه عذرخواهی کنید، طرف مقابل تصور میکند که با جواب منفی‌تان دارید در حقش کار اشتباهی انجام می‌دهید.
یک دلیل کوتاه بیاورید .
یک توضیح ساده و کوتاه در مورد اینکه چرا نمیتوانید به درخواست طرف مقابل جواب مثبت بدهید، باعث متقاعد کردنش می‌شود. نیازی نیست که توضیح بیش از اندازه بدهید. دادن توضیحاتی در حد یک یا دو جمله در مورد مشغله‌هایتان کافی است. نیازی نیست که دروغ بگویید یا بهانه‌های الکی بیاورید. به مثال‌هایی که در زیر آمده است، توجه کنید.
من نمی‌تونم فردا باهات بیام مطب دندان‌پزشک، چون فردا شب سالگرد ازدواجمه.
متأسفانه من نمی‌تونم به تولدت بیام، چون صبحش امتحان پایان ترم دارم.
به طرف مقابل گزینه‌های جایگزین پیشنهاد بدهید .
اگر واقعا از جواب منفی‌تان احساس گناه میکنید و آرزو میکنید ای کاش میشد کمکی بکنید، به طرف مقابل راه حلی جایگزین ارائه کنید. اگر فکر میکنید که می‌شود از راه دیگری به طرف مقابل کمک کرد، آن روش را مطرح کنید. روش موردنظر باید برای هر دوی شما مناسب باشد. نمونه‌های از این موارد عبارتند از:
می‌‌تونی واسه رفتن به دندون‌پزشک ماشینمو قرض بگیری، من فردا لازمش ندارم.
من نمی‌تونم به تولدت بیام ولی نظرت چیه آخر هفته که امتحانم تموم شد، شام بریم بیرون و در موردش حرف بزنیم.
با یاد گیری قدرت نه گفتن تغییرات شگفت انگیزی در زندگی تان به وجود خواهد آمد.
